रेल सेवाप्रतिको विश्वसनीयता बढाउनका लागि पनि अहिलेको सीमित रेल सेवाले जनताको मन जित्नु पर्छ

१. आइतवारदेखि जयनगरबाट जनकपुर र बिजलपुरासम्म रेल सेवा सुरु हुन थालेको छ । यसअघि जयनगरबाट ३५ किलोमिटरको रेल सेवा चलिरहेको थियो । अब अरु थप १७ किलोमिटरको रेल सेवा सुरु हुन लागेको छ । यसले जनकपुरको कुर्थादेखि विजलपुरासम्मको दूरी तय गरेर स्थानीयहरुको यातायात सेवाको आवश्यकता पूरा गर्ने विश्वास गरिएको छ ।

२. भनिन्छ, यो रेल सेवा भारतमा रेलका लागि आवश्यक पर्ने काठको पटरी ढुवानी गर्नका लागि अंग्रेजहरुले नै चलाएका थिए । अहिलेका बिजलपुरा स्टेसनभन्दा अझ पाँच किलोमिटर जत्ति पश्चिमसम्म रेल सेवा थियो र सम्भवतः विक्रम सम्बत् १९८५ सालदेखि नै रेल सेवा सुचारु थियो । पछि भारत पनि स्वतन्त्र भयो र भारतमा रेल सेवाका लागि आवश्यक पर्ने काठको ढुवानी पनि बन्द भयो होला तर पनि नेपालको जनकपुरसम्म जयनगरबाट रेल चल्थ्यो जुन पछि विजलपुरासम्म भने पनि भंगाहासम्मको दूरी तय गरिरहेको थियो । विक्रम सम्बत् २०५१सालको ठुलो बाढीपश्चात् बिगी खोलामा बाढी आई रेल वारपार गर्ने पुल भत्कियो तर त्यसको मरम्मत बेलैमा गरिएन । त्यसका कारणले खासगरी लोहारपट्टीदेखि पश्चिमतर्फका धरमपुर, बखडी वरपरका बस्ती र भंगाहासम्मका बासिन्दाहरुको जनकपुरसम्मको यात्रा बसमा निर्भर हुन पुगेको थियो । अहिले भंगाहासम्म बस र टेम्पो चले पनि रेल सेवाको स्मरण गरिरहन्थे, जुन अब पूरा हुने भएको छ । तर पहिलेको अनुभवका कारणले शंका गर्ने ठाउँ पनि छ , अब कहिलेसम्म चल्ला रेल सेवा ? त्यसो त राष्ट्रिय गौरवको आयोजनामा परेका नेपालको रेल सेवा बर्दीबासहुँदै सुदूर पश्चिमसम्म जानेछ र एसियाली रेल सेवाको अंग हुनका लागि भारतको रेल सेवासँग जोडिने परिकल्पना छ । अबको रेल सेवा विद्युतीय उर्जामार्फत् चल्ने अनुमान गर्न सकिन्छ, त्यसैले सायद अब जनकपुरदेखि बिजलपुरासम्मको रेल सेवा बरु विस्तारित हुनेछ, रोकिने छैन भन्ने विश्वास गरौँ ।

३. जुनबेला बाढीबाट सामान्य क्षति भएको थियो, त्यो बेलामा नै मरम्मत गरिएको भए सायद जयनगर—जनकपुर—बिजलपुरासम्मको रेल सेवा निरन्तर चलिरहेको हुन्थ्यो । पछि जनकपुरदेखि बिजलपुरासम्मको मात्र यातायात रोकिएन, पूरै जयनगर जनकपुरसम्मको रेल सेवा रोकियो । अनि नेपालले आफूले रेल सेवाका लागि रेलमार्ग तयार नगरी भारतसँग सहयोग माग्न गएको हो । आधा शताब्दीभन्दा बढी चलिसकेको रेल सेवा आफ्ना कमजोरीले बन्द गराई फेरि भारतसँग सहयोग माग्दै रेलमार्ग बनाउनु र बनेको रेलमार्गमा पनि रेल चलाउन नसकेर धेरै पछिमात्र रेल सञ्चालन गराउनु परेको कटु यथार्थ पनि हामीसँगै छ ।

४. रेल सेवा नयाँ होइन, पहिले पनि रेल सेवा नेपालमा रहेको इतिहास पाइन्छ । कसका कारणले हो, थाहा छैन तर नेपालको कमी कमजोरीका कारणले नै होला, आधुनिक कालमा पनि बनेको रेलमार्ग र नेपालमा आइसकेका रेलका इन्जिन र डब्बाहरु जनकपुरमा बर्साती ओडेर बस्न बाध्य भएका थिए । पहिले चलिरहेको रेल अपरिपक्व निर्णयले बन्द हुँदा रेलका लिगमा रहेका फलामहरुसमेत चोरिए । अनि हुँदाखाँदा रेल सेवा बन्द हुनु, बल्ल बल्ल छिमेकी देश भारतले बनाउनु तर कहिले रेलको ऐन नहुने, कहिले रेल चलाउने चालक नहुने अनि बल्ल बल्ल चालकको तालिम भयो, साइत नजुर्ने ? चलेर बन्द भएको रेल सेवाको पनि फेरि उद्घाटन गर्नुपर्ने ? रेल सेवा नै छैन, रेल विभागका महाप्रबन्धक हुन मारामार , अनि त्यसमा पनि कहिले कसलाई हटाएको छ, कहिले कसलाई नयाँ राखेको छ । सायद सुशासनको कमी भएर होला । पछि आउने पुस्ताले नेपालको रेलको कथा सुने भने हामीलाई के भनेर प्रशंसा गर्लान् ?

५.फेरि ५२ किलोमिटर त रेल सेवा सुचारु हुने त भयो, आधुनिक रेलको कल्पनामा बनेको ब्रोडगेज रेलको मरम्मत सम्भार कसरी होला? रेलमा चढ्ने हामी सेवा ग्राहीहरुले कति यसको सेवाशुल्क तिरौँला ? पहिले जुनबेला रेल सेवा थियो, स्थानीयहरुले रेलको भाडा कति तिर्थे ? यसको बारेम पहिलेका भुक्तभोगीहरुलाई थाहा होला तर ती सबै निवृत्त भए होलान् । अहिलेको आधुनिक बेलामा मोबाइलबाट टिकट काट्ने व्यवस्था पनि छ क्यारे , तर रेल सेवा शिक्षा कसरी जनतासमक्ष पु¥याइन्छ, त्यसले रेलेको खर्च कसरी धान्ने भन्ने पनि आउला । गाउँ गाउँमा रेल सेवा पुग्नु हाम्रालागि खुसीको कुरा हो तर हामी सेवाग्राहीहरुको सद्व्यवहारमा पनि यसको दिगोपन जोडिएको हुन्छ ।

६. रेल मार्ग बनेको धेरै समय पछि रेल सेवा सुरु हुन लागेको छ ५२ किलोमिटरमा, खुसीको कुरा हो । यसले यातायातको विविधीकरणको पहल भएको छ र भएको साधनको प्रयाग गर्न थालिएको छ। यसको दिगोपनसँग भने हामीले ध्यान दिनैपर्छ । रेलमा पाइनु पर्ने सेवा पनि आवश्यक छ र भाडा दर पनि समसामयिकरुपमा सहज हुने गरी राखिनु पर्छ । अर्कोतिर राष्ट्रिय गौरवको आयोजनालाई सफल पार्न पनि राज्यले केही सहेर भएपनि सेवाग्राहीहरुलाई सहजीकरण गर्नैपर्छ । जुनबेला पहिले बिजलपुरा रेल चल्थ्यो, त्यो बेलाभन्दा अहिले यातायातका विकल्पहरु प्रशस्त देखिएका छन् । पहिले फाट्टफुट्ट पाइने साइकलको बदलामा अहिले मोटर साइकल नहुने परिवार नै छैनन् मधेस प्रदेशमा , अझ जनकपुरदेखि विजलपुरासम्मको बस्तीमा । मोटर बाटो सबै गाउँमा पुगेको छ। राष्ट्रिय राजमार्गसँग जोडिने सहायक मार्गहरु धेरै बनेका छन् । त्यसले पार्ने असर र जरुरत परेर रेलको सेवा लिन चाहनेहरुका लागि समय र भाडाको सहजीकरण आवश्यक छ । त्यसो त रेल जतिबेर पनि जयनगरबाट आउँछ, बिजलपुरा नै आउने पनि त्यति व्यावहारिक हुन्छ कि हुँदैन हाललाई ? अनि जनताका लागि भनेर चलाए पनि सेवा सुचारु गराउँदा कहिले आउने कहिले नआउने पनि हुनुहुँदैन ।

७. र अन्त्यमा, रेल सेवाको विस्तारको नयाँ आयाम यसलाई मान्नुपर्छ तर दिगोपनको आशा भने सबैले राखेका हुन्छन् । विकल्पहरुको बिचमा सुरु भएको रेल सेवाले जनताको मन जितेमा पहिलेजस्तै जनताको यातायात हुनेछ । मैले ओस्लोमा र टोक्योमा देखेको थिएँ, आफ्नो निजी यातायातको साधनभन्दा यात्रुहरु रेल सेवाको भर पर्ने हुन्थे । उनीहरु आफ्नो कार थन्क्याएर रेलको सेवा लिन्थे र मानिसहरु पनि भाडा नतिरी रेलमा चढ्नु पनि अपराध जस्तै ठान्थे । हामीले पनि भोलिको रेल सेवाको अवस्था यस्तै कल्पना गरौँ र त्यसको छनक अहिलेदेखि दिन थालौँ । नयाँ विकल्प साप्ताहिकबाट

सम्बन्धित समाचार

जर्मनीले चन्द्रागिरी नगरको सहकार्यमा थानकोटमा प्रसुति विशेषज्ञ अस्पताल बनाउने

• २०८० श्रावण १, १२: ४८

काठमाडौं। काठमाडौं जिल्लाको चन्द्रगिरि नगरपालिका वडा नं ४ स्थित थानकोटमा प्रसुति विशेषज्ञ अस्पताल निर्माण हुने भएको छ। चन्द्रागिरि नगरपालिकाका प्रमुख...

चिकित्सकमाथि हातपात गर्नेलाई कारबाही गर्न संसदीय समितिको निर्देशन

• २०८० श्रावण १, १२: ४८

  काठमाडौं। संघीय संसदको शिक्षा, स्वास्थ्य तथा सूचना प्रविधि समितिले चिकित्सकमाथि कुटपिट गर्नेलाई कारबाही गर्न सरकारलाई निर्देशन दिएको छ। समितिले...

संघीयता कार्यान्वयनमा शासकीय मानसिकता परिवर्तन जरुरीः कावा प्रधानमन्त्री खड्का

• २०८० श्रावण १, १२: ४८

  काठमाडौं। कार्यवाहक प्रधानमन्त्री तथा रक्षमन्त्री पूर्णबहादुर खड्काले संघीयताको पूर्ण कार्यान्वयनका लागि शासकीय मानसिकतामा परिवर्तनमा जोड दिएका छन्। राजधानीमा शुक्रबार...